Astronotların Giydikleri Giysi ve Özellikleri Nelerdir?
Tepkili uçak pilotları ve özellikle astronotlar vücutlarını sımsıkı saran özel bir elbise giyerler. Bu uzay elbisesi vücutlarındaki kanı doğal haliyle tutmaya yarar ve bayılarak ölmelerinin önüne geçer.
Astronotlar Neden Özel Kıyafet Giyerler
Uzay aracının gittikçe artan bir hızla boşluğa doğru yol alması sırasında astronotları büyük tehlikeler bekler. Bu tehlikelerden biri de hız artışı sırasında astronotlarda ağırlıklarının artmasıdır, Bu sırada astronotun damarlarındaki kanın ağırlığı erimiş bir demirin ağırlığına eşit olur, kan vücudun bazı yerlerinden çekilerek başka yerlerde toplanır. Beynin kansız kalması da ölüme yol açar. İşte astronotun vücudunu bir korse gibi sıkan bu özel elbise kanı vücutta doğal haliyle tutmaya yarar.
Uzaya çıkan bir astronotun giydiği özel elbise, onu uzaya ulaştıran roket ve kapsül kadar önemlidir. Bu özel elbise olmadan astronotlar uzay boşluğunda, Ay üzerinde veya herhangi bir gezegende yürüyemezler, bir araçtan ötekine geçemezler; çünkü uzayda atmosfer olmadığından astronotlar nefes alamazlar. Nefes almalarını sağlayan bir oksijen tüpü taşısalar bile, bu sefer de atmosfer basıncı olmadığı için kanları fışkırır ve yaşayamazlar. Ayrıca buz gibi soğuk, fırın gibi sıcak bir ortamda, özel koruyucu olan uzay elbisesini giymek zorundadırlar. Demek ki uzay elbiseleri astronotları havasızlıktan, basınçsızlıktan, şiddetli soğuk ve sıcaktan hava tüplü olduğu için nefes almalarını sağlamakta, suni basınçla vücutlarını dengede tutmaktadır.
Uzay elbiseleri önceleri biraz sertti ve taşınması güçtü; fakat zamanla daha esnek ve taşınması daha kolay elbiseler yapıldı. Uzay kabininde astronotun özel uzay elbisesine ihtiyacı yoktur; çünkü sımsıkı kapalı kabinin içi ya saf oksijenle ya da atmosferdeki doğal havayla doldurulmuştur. Burada bir havacı tulumu giymeleri yeterlidir. Tabii, kabin ağırlıksız bir mekan olduğu için oturdukları yere kemerle bağlanırlar. Bu tulumlar da elektronik aletlerle donatılmıştır. Astronotun kalp atışları ve vücudunun ısısı bu aletlerle her an tespit edilir ve yerdeki kontrol merkezinde bulunan hekimler uzaydaki astronotun sağlık durumunu muayene edebilirler. Fırlatılış sırasında astronotlar kapsül tulumuyla birlikte özel uzay elbiselerini de giyerler. Bir kaza olursa, bu elbiseler onları daha iyi koruyacaktır fakat kalkış başarılı olmuşsa, bir saat kadar sonra uzay elbiselerini çıkarabilirler.
Uzayda veya Ay’da yürüyecek astronotun elbisesi her şeyden önce müthiş sıcağa karşı dayanıklı olmalıdır. Bunun için astronot iki elbise giyer. Birinci elbisenin içinde (buna uzay çamaşırı da denebilir) soğuk su akımı sağlayan ince tüpler vardır. Vücut etrafına dolanan bu tüplerin içindeki serin su astronotları sıcaktan korur. Tüpteki suyun ısısı sırt çantasındaki bir cihaz tarafından sabit tutulur. Uzay çamaşırının üzerine giyilen özel elbise kat kattır. İç kısmı futbol topu gibi havayla şişirilmiştir ki bu basıncın normalde kalmasını sağlar. Bunun üzerinde tam on beş kat daha vardır.
Uzay Giysisinin Özellikleri Nedir?
Plastik ve alüminyum tabakalardan yapan bu katlar tehlikeli radyasyonlara ve küçük göktaşlarına karşı astronotları korur. En dışta bir çelik çember bulunur. Elbisenin ikinci önemli bolumu olan başlık, başın rahat hareket edebileceği büyükçe bir kafes gibidir. Başlığın ön kısmı kırılmaz camdan yapılmıştır ve onun da yukarısında bir kask daha vardır. Uzay elbisesinin üçüncü bölümü ayakkabılardır. Elbise gibi kat kat olan sağlam, kalın ve ısı geçirmez özellikteki bu ayakkabı daha çok çarığa benzer. Astronotun sırt çantasında, oksijen ve serinletme suyunun dolaşımını sağlayan cihazdan başka bir de telsiz vardır. Astronotun dünya ve uzay kabiniyle devamlı bağlantısını bu cihaz sağlar. Bu cihaz onun yalnız konuşmasını değil, sağlık durumunu da otomatik olarak yerdeki kontrol merkezine bildirir.
Şu bilgiyi de küçük bir dipnot olarak vermek de fayda var. Astronot ve kozmonot kelimeleri arasında anlam olarak bir fark olmasa da -her ikisi de uzay adamı anlamına gelir- astronot Amerikalı, kozmonot ise Rus uzay adamlarıdır.
